Op Instagram verschijnen er regelmatig gedichten in mijn feed. Of nou ja, gedichten – het lijken eerder zelfhulpteksten in een literair jasje. Op het toilet scroll ik dagelijks door teksten als ‘where you are. / is not who you are. / – circumstances’ van Nayyirah Waheed, ‘speak only good things into existence’ van Alison Malee, of, van de bekendste Instagram poetRupi Kaur: ‘our backs / tell stories / no books have / the spine to / carry / women of colour’. De manier waarop ik de teksten lees is op z’n zachtst gezegd nogal ambivalent. Mijn ogen rollen soms bijna uit mijn oogkassen door de clichés die worden opgelepeld: houd van jezelf, accepteer je tekortkomingen, stop je twijfels niet weg. Tegelijkertijd is het natuurlijk mijn eigen schuld dat ik de Instagram poets voorgeschoteld krijg. Ik blijf immers scrollen, en waar je naar kijkt, is wat je krijgt. Ondanks mijn scepsis vind ik sommige gedichten namelijk best mooi, sterker nog: inspirerend. Want ja, ik wil inderdaad mijn tekortkomingen accepteren en me minder druk maken over onbelangrijke dingen. Een herinnering daaraan, vooral wanneer die mooi verwoord is, vind ik niet onprettig.

Ik ben niet de enige. De bundel Milk and honey van Rupi Kaur werd in een jaar tijd meer dan een miljoen keer verkocht. Misschien is Instagrampoezië een nieuw genre dat ik moet omarmen. Er bestaat immers geen ander platform dat jongeren zó enthousiast poëzie laat lezen.

Eerlijk en authentiek
De reden dat zoveel mensen de poëzie lezen, heeft niet zozeer te maken met een vernieuwend vocabulaire of een verrassende vorm van de gedichten – dingen die tijdens mijn studie Nederlands steevast werden uitgelicht. In plaats daarvan worden de gedichten gelezen om hun herkenbaarheid. Het taalgebruik is bijzonder eenvoudig. De vorm wordt vooral bepaald door enjambementen.
Wat me opvalt wanneer ik door de gedichten scroll, is dat het vaak gaat om een ‘waarheid’ die de auteur heeft ontdekt. Dat wordt bevestigd in de comments: die variëren van ‘beautiful’, naar ‘so true’, of ‘needed this reminder’. De waarde van de Instagrampoëzie ligt niet zozeer in poëtische vernieuwing, als wel in het benoemen van de persoonlijke ontdekkingen van de auteur. De voorwaarden voor een goed Instagramgedicht zijn eerlijkheid en authenticiteit – de lezer moet zich kunnen herkennen in het gedicht. Deze poëzievorm is toegankelijk, in onderwerpen én in taalgebruik.

Motivational quotes
Daar zit direct een probleem. Die voorwaarden, eerlijkheid en toegankelijkheid, gelden namelijk ook voor een ander genre: dat van de motivational quote. Het grootste verschil met deze quote van fitnessgoeroe Kayla Itsines lijkt het gebrek aan regelafbraak en de lettergrootte te zijn:

De meeste Instagramgedichten lezen precies als zo’n motiverende quote. Ze zijn herkenbaar, kort en krachtig, en niet al te verrassend. Dat spreekt niet per se voor de literaire kwaliteit van de gedichten zou je zeggen – tenzij de grenzen van ‘literaire kwaliteit’ opgerekt worden. En dat gebeurt door de Instagram poets in ieder geval, volgens Martha Sprackland, redacteur bij Poetry London.

*

Dit artikel is eerder gepubliceerd op Hard//hoofd en hier volledig te lezen.